فضای مجازی جهانی فراتر از مرزها

فضای مجازی به عنوان یک بستر بسیار پهناور، یکی از برجسته ترین نوآوری های بشر در زمینه ارتباطات است که در نوع خود می تواند هم دارای پیامد مثبت و هم پیامد منفی باشد.
سبک زندگی امروزی به شدت متأثر از فضای مجازی است و این اثرپذیری تحولات بسیار زیادی را در میان طیف های فضای مجازی به عنوان یک بستر بسیار پهناور، یکی از برجسته ترین نوآوری های بشر در زمینه ارتباطات است که در نوع خود می تواند هم دارای پیامد مثبت و هم پیامد منفی باشد.
سبک زندگی امروزی به شدت متأثر از فضای مجازی است و این اثرپذیری تحولات بسیار زیادی را در میان طیف های مختلف جامعه علی الخصوص جوانان به وجود آورده است.
یکی از مهمترین چالش های امروز بشر، رقابت بین دنیای واقعی و دنیای مجازی است و به نظر می رسد شبکه های اجتماعی مجازی در حال دگرگون کردن دستاوردها و ساختارهای مادی و معنوی جوامع هستند.
در واقع به نوعی طی سالهای اخیر با زندگی مردم درآمیخته و به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شده است.
از این رو اگر بدون برنامه ریزی صحیح و بهینه در این بستر پهناور وارد شویم قطعاً به بیراهه رفته و دچار سردرگمی خواهیم شد.
فضای مجازی به عنوان یکی از زیباترین ابداعات بشر و بهترین راه برقراری و تبادل اطلاعات مملو از فرصت ها و تهدید هاست، دستیابی به یکسری اطلاعات و کارها را برای بشر راحت نموده است.
در هر زمینه ای که انسان بخواهد اطلاعاتی بدست بیاورد فقط با فشردن یک دکمه مطلب مورد نظر را می تواند سرچ کند و در آن زمینه به اطلاعات مورد نظر خود بدون هیچگونه محدودیتی دست یابد که این مزیتی برای این فضای رها شده است.
فضایی که انسان می تواند در آن رشد مناسب داشته و مسیر صحیح خود را پیدا کند و سطح علمی و تجربی خود را بالا ببرد و گذشته از این به عنوان یک سرگرمی مناسب با صرف کمترین هزینه نیز قلمداد شود.
یکی از فرصتها و امتیازات فضای مجازی مزیت تجارت آنلاین آن است که شخص بدون مراجعه به بانک وجه مورد نظر خود را می تواند انتقال دهد و یا بسیاری از خریدهای اینترنتی خود را بدون صرف کمترین هزینه و بدون طی کردن زمان و بدون خستگی و گشت و گذار در فروشگاهها انجام دهد و در واقع به فضای کسب و کار و اشتغال و کارآفرینی برای اکثریت قریب به اتفاق مردم تبدیل شده است.
مردم با نصب اپلیکیشن های مربوط به کسب و کار و فروش و… (دیوار، دی جی کالا، شیپور و…) اجناس خود را به صورت آنلاین می فروشند یا می خرند. و اینها همه از مزایای فضای مجازی است.قطعاً مزایای فضای مجازی فقط به این چند مورد ختم نمی شود (دسترسی آسان و بدون محدودیت زمان و مکان، نبود مرزهای جغرافیایی، جذابیت و تنوع، بروز بودن اطلاعات و دسترسی همیشگی) از ویژگی های منحصر به فرد این فضای پهناور است.
در کنار همه مزایایی که ذکر شد معایبی هم دارد که اگر مدیریت نشده و بدون هدف در این مسیر سیر کنیم قطعا سلامت جسم و روح انسان سخت به مخاطره می افتد.
استفاده درست و بجا و هدفمند متناسب با سن و سال مخاطب از اینترنت نه تنها مشکلی ایجاد نمی کند بلکه می تواند خیلی هم مفید باشد.
استفاده افراط گونه از این فضا سلامت روح و روان شخص را به خطر می اندازد و به دنبال آن رفتارهای تنش زا و پرخاشگرانه، افسردگی، اختلال در خواب و اشتها و افت تحصیلی بروز پیدا می کند.
متاسفانه امروزه در پی استفاده غیرعقلانی از اینترنت خیلی از کاربران حریم خصوصی خود را همانند سفره ای پهن کرده اند که هرکسی می تواند بدون دعوت سر این این سفره بنشیند و ناظر خصوصی ترین بخش های زندگی افراد باشد که این تهدیدی جدی برای سلامت جسم و روح افراد خوهد بود و دردرجه اول هویت شخص را نشانه می رود.
استفاده نامتعارف از این فضای چموش در واقع نوعی اعتیاد به فضای مجازی را ایجاد میکند که شخص معتاد این فضا می شود به صورتی که دیگر متوجه گذر زمان نمی شود و در واقع به نوعی از فضای حقیقی دور می شود و ارتباطش با دنیای واقعی قطع می گردد.
افزایش فضای سفسطه گری در فضای مجازی و غرق شدن در فضای غیرواقعی متاسفانه اعتقادات مردم علی الخصوص جوانان را نشانه گرفته و باعث دور شدن جوانان از واقعیات و حتی انکار مقدسات شده اند، چیزی که امروزه شاهد آن هستیم.
مهم ترین کارکرد خانواده که انتقال ارزش ها و اجتماعی کردن فرزندان است امروزه تحت تأثیر فضای مجازی به حاشیه رفته و رفت و آمدهای خانوادگی کمتر شده و اگر هم باشد کمتر با هم گفتگو می کنند و این امر، کمرنگ شدن صمیمیت میان اعضای خانواده و شکاف نسلی را به دنبال خواهد داشت.
سست شدن بنیان خانواده ها، ایجاد فاصله عاطفی بین زوجین و حتی منزوی شدن افراد از جمله پیامدهای ناصحیحی است که فضای مجازی می تواند در پی داشته باشد.
مختلط بودن مطالب خوب و بد فضای مجازی نقطه ضعف اصلی این فضای پهناور است که متاسفانه این فضا بدون کنترل و نظارت رها شده و سلامت و امنیت جامعه را تهدید می کند.
استفاده نادرست از فضای مجازی باعث ترویج شبهات فکری و ترویج بیش از پیش ضد ارزشها شده و به طور جدی ارزشها را سرکوب و ضدارزشها را ترویج می دهد. فضای سفسطه در این فضا به شدت داغ شده و طرفداران زیادی هم پیدا کرده است و چندسالی هم که کرونا شیوع پیدا کرده و آموزشها مجازی شده خیل عظیمی از جوانان و نوجوانان جذب این فضای بی حد و مرزش ده اند که باید مدیریت شود.
فضای مجازی نسخه المثنی فضای واقعی زندگی ماست یعنی آنچه که در فضای حقیقی و روزمره ما وجود دارد در این فضا یافت می شود و این افراد هستند که انتخاب می کنند که چگونه دراین محیط زندگی کنند و از آنجا که کودکان و نوجوانان توانایی تفکیک مسائل مجازی و واقعی را ندارند متاسفانه بشدت تحت تأثیراین فضا قرار می گیرند.
اگر فضای مجازی را به عنوان جهانی فراتراز مرزها تصور کنیم برای پیشگیری از آسیب های آن بر فضای واقعی جامعه باید مسوولین نظارت و راهکارهای درست و اساسی داشته باشند و مصون نگهداشتن کودکان و نوجوانان از تهدیدات این فضای نیازمند آموزش و تربیت و فرهنگ سازی است.
فرهنگ استفاده صحیح از آن باید در میان خانواده ها نهادینه شود و کودک یا نوجوان باید اخلاق فضای مجازی را یاد بگیرد و از طرف خانواده و مدرسه به او یادآوری شود.
فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی باید از والدین و بزرگترها شروع شود که الگوی فرزندانشان هستند، باید با به کار بردن روشهای اصولی آموزش و تربیت یک محیط امن اینترنتی را برای آنها ایجاد کنند.

• پروین صمیم نیا