یاقوت‌های باغ سرتیپ

گزارش: پروین سجادی

به گزارش پایگاه خبری افق ایلام/ به نقل از پایگاه خبری چشم انداز ایلام منطقه عرب‌رودبار، انارستانی است برای خودش. همجواری با رودخانه خروشان «سیمره» موجب شده این منطقه یکی از مناطق حاصلخیر استان ایلام باشد. نخود، عدس، خیار، برنج و این سال‌ها انار از جمله محصولاتی هستند که در این منطقه کشت می‌شود.اگرچه برنج عنبربوی شهرستان سیروان به اعتقاد بسیاری از ایلامیان در طعم و مزه بی‌رقیب است اما شهرت منطقه عرب‎‌رودبار بیشتر به خاطر انارهای سرخش است؛ یاقوتهایی که به خاطر نزدیکی به رودخانه سیمره و بهره‌مندی از آب فراوان این رودخانه از لحاظ طعم و مزه از رقیبان خود پیشی گرفته‌اند. هزاران هکتار از باغ‌های عرب رودبار به کشت انار اختصاص یافته است و هزاران نفر در این باغها به صورت مستقیم و غیر مستقیم مشغول فعالیت هستند.

از ایلام که راه می‌افتیم یک ساعت بعد به عرب‌رودبار می‌رسیم. مسیر بسیار دلپذیر و سرسبز است. دیدن این سرسبزی آدم را به وجد می‌آورد. در طی مسیر در باغات و زمینهای روستا زنان و مردان روستا پای به پای هم مشغول کار هستند.

«سرتیپ رودبار فیلی» یکی از باغداران روستای چم‌روته از منطقه عرب رودبار است. پرحوصله است و دلش می‌خواهد قصه زنرگی‌اش را به قصه باغش پیوند بزند.

تعریف می‌کند که در خانواده‌ای پرجمعیت به دنیا آمده؛ سه برادر و سه خواهر، با پدر و مادری که همانند بسیاری از ساکنان روستا کشاورزهستند.

می‌گوید: «سالها پیش شاید در حدود چهل سال پیش در روستای ما تنها گندم و جو ، نخود و عدس کشت می شد در آن ایام مردم فکر می کردند رونق در کشت این محصولات است و کسی بلد نبود چگونه از آب رودخانه سیمره برای کشاورزی استفاده کند.

بعدها یکی از اهالی روستا به نام «ابراهیم خان» موتور آب را برای هدایت آب رودخانه به مزارع روستا آورد. اهالی روستا هم بعدها کم کم موتور خریدند و سعی کردند از آب رودخانه بیشترین استفاده را ببرند.»

مردم که هنوز طرز استفاده درست از موتور آب را آن‌قدرها نیاموخته‌اند، ابتدا تنها دو محصول هنداونه و طالبی در زمینها می کارند اما کاشت این دو محصول در این زمینها جواب نمی دهد و روستاییان تصمیم به امتحان دیگر محصولات می گیرند.

سرتیپ می افزاید: «سال‌ها پیش وقتی در سن نوجوانی بودم اهالی روستا تصمیم گرفتند در زمین‌هایشان خیار و برنج هم بکارند. به خاطر آب فراوان سیمره همچنین به خاطر وجود موتور آب که حالا دیگر بیشتر اهالی آن را داشتند محصول آن سال زمین‌ها بسیار عالی شد.

انارها به بار می‌نشینند

سرتیپ یکی از انارها را در دستانش می گیرد و می‌گوید: «در همان سال‌ها چند نفر از اهالی پیشنهاد کردند در باغ‌ها انار بکاریم که با واکنش منفی و تمسخر اهالی روبرو شدند. همه می گفتند تا به حال انار در این منطقه رشد نکرده و امکان ندارد درختان انار در این زمینها به ثمر بنشیند»

در حالیکه بیشتر اهالی موافق کاشت انار نیستند اما چند خانواده تصمیم می گیرند هر طور شده در باغهای خود را به روی یاقوت سرخ باز کنند. یکی از این خانواده‌ها، خانواده سرتیپ است. «ما یک فامیل داشتیم، خدا رحمتش کند، مرد بسیار خوبی بود. نامش «داراب» بود. مرحوم داراب خودش در منطقه سیاو(سیاب کوهدشت ) باغدار بود وقتی شنید ما می خواهیم انار بکاریم، از باغ خودش بهترین نهال‌هایش را گلچین کرد و برایمان فرستاد. نهال‌ها که رسید، بسم‌الله گفتیم و آن‌ها را کاشتیم. چند سالی طول کشید تا باغ انار به محصول بنشیند. اما وقتی درخت‌ها محصول دادند، دیدیم محصولات‌شان حرف ندارد. انارها حسابی درشت و شیرین بودند.»

اهالی روستا و سایر روستاهای منطقه وقتی می بینند محصول انار در کنار رودخانه سیمره به این خوبی و خوشمزگی است آن‌ها هم یکی یکی در باغهای خود انار می کارند و اینگونه می شود که چند سال بعد منطقه عرب‌رودبار می‌شود قطب تولید انار در ایلام.

خاطره آن نیسان آبی

سرتیپ، به یاد اولین بار که انار را برای فروش به استان کرمانشاه فرستاده می افتد و با افتخار می گوید: اولین محصول انار را که بار نیسان کردیم و برای فروش به اسلام‌آباد غرب بردیم را هیچ وقت فراموش نمی‌کنم؛ از آن نیسان‌های آبی داشتیم. یک قهوه‌چی بود که در قهوه‌خانه بین راهی کار می‌کرد. ما هر ساله که محصول خیار و دیگر محصولات باغ را برای فروش به شهر می بردیم در آنجا استراحت می کردیم. آن سال وقتی ما را با بار انار دید، به ما گفت از کجا این انارها را خریده‌اید و برای فروش کجا می‌برید؟ هر چه ما می گفتیم که محصول باغ خودمان است باور نمی کرد و می گفت امکان ندارد انار به این کیفیت مال ایلام باشد. می‌گفت حتما انار سیاب کوهدشت است. من همان‌جا به او گفتم از این به بعد منتظر انار عرب‌رودبار باش. مطمئن باش هر سال محصولی بهتر از سال قبل برای فروش می آوریم»

کشت و کار انار در عرب‌رودبار البته همیشه آن قدر به سامان نمانده. بلای طبیعی گریبانگیر باغ سرتیپ هم شده است. سرتیپ به تلخی از آن حادثه یاد می‌کند و می‌گوید: میوه ای در باغ می کاشتیم پرثمر بود. در کنار انار، هلو و انجیر و انگور هم کاشتیم؛ تا چند سال پیش که سیل آمد و تمام زندگیمان رفت زیر آب»

فروردین ۹۸ بارش نزولات آسمانی موجب طغیان رودخانه‌ها، جاری شدن سیلاب و بالا آمدن آب سد سیمره و سرازیر شدن آن به منطقه عرب‌رودبار شد. سیلاب بسیاری از درختان انار منطقه را از بین برد. شدت سیلاب به حدی بود که بسیاری از روستاییان با قایق در روستا تردد می‌کردند. بسیاری از روستاها بطور کامل به زیر آب رفتند به نحوی که فقط سقف خانه ها مشخص بود. باغها هم به طور کامل از بین رفتند و روستاییان مجبور به مهاجرت از روستای خود شده و در جای دیگر اسکان داده شدند.

سرتیپ با حسرت به باغی که متعلق به او و برادرش است نگاه می کند؛ نیمی از درختان از بین رفته اند و معلوم است که جای خالی درخت‌ها برایش آزاردهنده است. «سال خیلی بدی بود. باغمان زیر آب رفت، زندگی‌مان زیر آب رفت. اما خب خدا بزرگ است. ما هم یاد گرفته‌ایم که بعد از هر شکست دست‌مان را به زانوی‌مان بگیریم و بلند شویم.»

دوباره زندگی

بخت با سرتیپ و برادرش همراه است که باغ‌شان در سیل به کلی از بین نمی‌رود. «باغ ما هم زیر آب رفت اما حدود ۱۰، ۱۵ روز زودتر از زیر آب درآمد. همین هم باعث شد باغ زودتر احیا شود. برخی درختان هم حدود نیم متر نوک درخت از آب بیرون بود که باعث تنفس درختان شد. آن درخت‌ها خراب نشدند در نتیجه نیمی از باغمان از نابودی نجات پیدا کرد».

با اینکه تولید انار در باغات این شهرستان بعد از سیل ویرانگر بشدت کاهش می‌یابد اما باز هم مردم دست از تلاش برنداشته و تولید انار را از سر می گیرند…

سرتیپ و هم ولایتی‌هایش دوباره تولید انار را از سر می‌گیرند آنان امیدوارند امیدوار به آینده، آینده ای روشن و پر از امید……